Program Szkoła Promująca Zdrowie (SzPZ) realizowany jest w Polsce od 1991 r. Popularyzację idei SzPZ rozpoczęto od trzyletniego projektu pilotażowego (1992-1995) pn.: „Szkoła Promująca Zdrowie”, zainicjowanego przez WHO/EURO, realizowanego pod kierunkiem prof. dr hab. Barbary Woynarowskiej. Projekt ten spowodował oddolne działania (ruch) szkół, zgodne ze strategią opracowaną w 14 tzw. szkołach projektowych oraz tworzenie sieci szkół promujących zdrowie na różnych poziomach. Pierwszą sieć utworzono w 1992 r. w b. woj. ciechanowskim.

Program ten rozwijany był w Polsce w ramach Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie (ESSzPZ), utworzonej w 1992 r., od 1 stycznia 2008 r. w Europejskiej Sieci Szkół dla Zdrowia w Europie – SHE, w wyniku porozumienia WHO/EURO, Rady Europy i Komisji Europejskiej. Polska została członkiem tej sieci w grupie pierwszych ośmiu krajów. Od 1 stycznia 2008 roku Europejska Sieć Szkół Promujących Zdrowie przekształciła się w sieć Szkół dla Zdrowia w Europie (Schools for Heath In Europe – SHE). Organizacje, które stworzyły Europejską Sieć Szkół Promujących Zdrowie – Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Biuro Regionalne dla Europy, Rada Europy oraz Komisja Europejska w dalszym ciągu są włączone w sieć jako międzynarodowa Rada Doradcza. To gwarantuje kontynuację międzynarodowego wymiaru programu.

Na czele struktury SHE stoi Rada Powiernicza, która jest ciałem doradczym. W skład tej rady wchodzą przedstawiciele Światowej Organizacji Zdrowia, Rady Europy oraz Komisji Europejskiej. Ciałem wykonawczym jest Komitet Planujący Sieci. Sekretariat Techniczny znalazł siedzibę w Haderslev w Danii. Koordynatorem Europejskiej Sieci jest Jesper von Sellen z University College South Denmark. Zgromadzenie liderów sieci tworzą: Krajowi Koordynatorzy oraz placówki naukowe w krajach posiadających duży dorobek w sieci. Polskę reprezentuje profesor Barbara Woynarowska z Uniwersytetu Warszawskiego oraz Valentina Todorovska-Sokołowska z Ośrodka Rozwoju Edukacji.

 

W ramach upowszechniania programu stworzono strukturę wspierającą rozwój sieci SzPZ − utworzono Zespół ds. Promocji Zdrowia w Szkole, powołano Krajowego Koordynatora ds. promocji zdrowia w szkole oraz wojewódzkich koordynatorów. Aktualnie we wszystkich województwach istnieją sieci szkół, w niektórych nawet funkcjonują sieci rejonowe, powiatowe lub miejskie, utworzone w celu łatwiejszego koordynowania i skuteczniejszego wspierania pracy szkół. Do wojewódzkich sieci SzPZ należą obecnie, poza szkołami różnych typów, inne placówki oświatowo-wychowawcze, takie jak: przedszkola, bursy, domy wczasów dziecięcych. Obecnie w Polsce jest około 3000 placówek w sieci SzPZ.

 

W dniu 23 listopada 2009 r. podpisano Porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej, Ministrem Zdrowia i Ministrem Sportu i Turystyki w sprawie promocji zdrowia i profilaktyki dzieci i młodzieży. W treści Porozumienia zapisano m.in.:

 

• zapewnienie synergii działań z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, które są realizowane przez strony porozumienia w szkołach i placówkach oraz w środowisku lokalnym, w tym podejmowanie działań na rzecz wdrażania programów promujących zdrowie, w tym programu „Szkoły dla Zdrowia Europy”;
• upowszechnianie idei sieci szkół promujących zdrowie i wynikających z niej działań na poziomie lokalnym;
• prowadzenie systemu certyfikacji szkół i placówek będących w sieci szkół promujących zdrowie;
• umożliwienie prezentacji dobrych praktyk i wymiany doświadczeń między szkołami i placówkami oświatowymi w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży;
• upowszechnianie wiedzy i doświadczeń z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży wynikających ze współpracy międzynarodowej;
• propagowanie podejmowanych działań z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży w mediach.

 

         W Polsce od połowy lat 90. XX w. powstaje wiele przedszkoli promujących zdrowie (PPZ). W swej pracy wykorzystują one koncepcję szkoły promującej zdrowie. Z punktu widzenia działań w zakresie promocji zdrowia istnieje wiele odrębności między szkołą a przedszkolem. Dotyczą one zadań, warunków, organizacji życia, edukacji i pracy oraz społeczności tych dwóch instytucji. Z tego też powodu nie można automatycznie przenosić do PPZ wszystkich założeń szkół promujących zdrowie. Koncepcja i strategia działań w zakresie promocji zdrowia w przedszkolu powinny uwzględniać specyfikę przedszkola jako miejsca, gdzie wzmacnia się zdrowie jego społeczności.

 

         Na wiek przedszkolny przypada kształtowanie się podstawowych zachowań zdrowotnych, a wszelkie nieprawidłowości mogą być trudne do zmiany w dalszych latach życia. Pracownicy przedszkola mają codzienny kontakt z rodzicami lub opiekunami dzieci, co stwarza ogromne możliwości współpracy w rozwijaniu ich kompetencji wychowawczych oraz tych dotyczących dbałości o zdrowie. Przedszkole odgrywa więc bardzo ważną rolę – taka szansa nie powtarza się już na kolejnych etapach edukacyjnych.

 

Definicja przedszkola promującego zdrowie

 

Przedszkole promujące zdrowie tworzy warunki i podejmuje działania, które sprzyjają:

• zdrowiu i dobremu samopoczuciu społeczności przedszkola (dzieci, pracowników i rodziców dzieci),
• podejmowaniu przez członków społeczności przedszkola aktualnie i w przyszłości działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi oraz tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu.

 

 

Standardy przedszkola promującego zdrowie

 

1. Koncepcja pracy przedszkola, jego organizacja i struktura sprzyjają realizacji długofalowych, zaplanowanych działań dla wzmacniania zdrowia dzieci, pracowników i rodziców dzieci.

2. Klimat społeczny przedszkola sprzyja dobremu samopoczuciu i zdrowiu dzieci, pracowników i rodziców dzieci.

3. Przedszkole prowadzi edukację zdrowotną dzieci i stwarza im warunki
do praktykowania w codziennym życiu zachowań prozdrowotnych.

4. Przedszkole podejmuje działania w celu zwiększenia kompetencji pracowników i rodziców dzieci w zakresie dbałości o zdrowie oraz do prowadzenia edukacji zdrowotnej dzieci.

 

 

Filary przedszkola promującego zdrowie

 

Całościowe podejście do zdrowia w przedszkolu.

Zakłada ono istnienie spójności między polityką przedszkola a codzienną praktyką i uwzględnia:

• tworzenie w przedszkolu polityki na rzecz zdrowia dzieci i pracowników,
• prowadzenie edukacji zdrowotnej dzieci i ich rodziców oraz pracowników,
• branie pod uwagę tego, jak dzieci i pracownicy rozumieją zdrowie i dobre samopoczucie,
• tworzenie w przedszkolu środowiska fizycznego i społecznego sprzyjającego zdrowiu dzieci i pracowników,
• rozwijanie umiejętności życiowych dzieci i pracowników,
• budowanie skutecznych związków między przedszkolem i innymi przedszkolami i szkołami w jego otoczeniu oraz społecznością lokalną.

 

Uczestnictwo

Podstawowym warunkiem skuteczności działań w PPZ jest uczestnictwo i zaangażowanie pracowników i rodziców dzieci, dzięki czemu rozwija się ich poczucie współtworzenia.

 

Jakość przedszkola

Tworzenie PPZ wspiera osiąganie przez przedszkole jego celów edukacyjnych i społecznych oraz jak najlepszych wyników. Zdrowe dzieci lepiej się rozwijają i uczą, zdrowi pracownicy lepiej pracują i mają większą satysfakcję z pracy.

 

Dowody

PPZ wykorzystuje informacje na temat wyników badań wskazujących na skuteczne podejścia i praktykę promocji zdrowia w przedszkolu w odniesieniu do zagadnień związanych ze zdrowiem (np. zdrowie psychiczne, żywienie, aktywność fizyczna)
i całościowym podejściem do zdrowia w przedszkolu.

 

Przedszkole a społeczność lokalna

PPZ angażuje się w życie społeczności lokalnej, działa na rzecz wzmocnienia kapitału społecznego i świadomości zdrowotnej jej członków.

 

 

Materiały: ORE - Ośrodek Rozwoju Edukacji

 

 

Samorządowe Przedszkole w Przecławiu

rok szkolny 2024/2025